Nieuw beleid, ontwikkelingen, ambities en heroverwegingen
In deze begroting wordt onder Algemene dekkingsmiddelen, overhead, VPB, onvoorzien voor nieuw beleid, ontwikkelingen, ambities en heroverwegingen voor 2024 € 310.000 aan lasten onttrokken, voor 2025 € 224.000, voor 2026 € 81.007 en voor 2027 € 419.000 aan lasten toegevoegd en aan baten wordt voor 2024 € 1.726.000, voor 2025 € 1.628.000, voor 2026 € 1.247.000 en voor 2027 € 2.153.000 toegevoegd aan dit programma.
Een specificatie van de extra lasten en baten aan nieuw beleid, ontwikkelingen, ambities en heroverwegingen wordt hieronder weergegeven op niveau van taakveld.
Actualisatie urencalculaties en kostendekkendheid leges met effecten voor alle taakvelden die onder dit programma vallen (structureel voordeel € 1.020.730 in 2024 oplopend naar € 1.326.330 in 2027)
Het effect voor dit programma van deze twee onderwerpen bedraagt structureel € 1.020.730 voordelig in 2024 oplopend naar een bedrag van € 1.326.330 in 2027. Voor een overzicht van het totale effect over alle programma’s verwijzen wij naar het onderdeel uiteenzetting van de financiële begroting en dan specifiek de toelichting op het onderdeel nieuw beleid, ontwikkelingen, ambities en heroverwegingen van de financiële begroting.
Actualisatie van de activa (structureel voordeel € 7.684 in 2024, € 9.290 in 2025, € 9.286 in 2026 en € 27.486 in 2027)
Het effect van de actualisatie van de activa voor dit programma bedraagt structureel € 7.684 voordelig in 2024 oplopend naar € 27.486 in 2027. Voor een nadere toelichting verwijzen wij u naar het onderdeel uiteenzetting van de financiële positie en toelichting en dan specifiek naar de toelichting op de actualisatie van de activa (kapitaallasten).
Taakveld Overhead (nadeel € 762.000 in 2024, € 755.000 in 2025, € 680.000 in 2026 en € 792.000 in 2027)
Beleidsadviseur P&O (nadeel € 73.000 structureel vanaf 2024)
Door de groei van de gemeente en de organisatie is ook de vraag naar advies en ondersteuning vanuit P&O fors gegroeid. Ook komen er steeds meer vraagstukken op de gemeente af waar organisatieadvies gewenst is. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het hybride werken en de samenwerking met andere gemeenten. Daarnaast wordt op deze manier de continuïteit in het team gewaarborgd, door de aanwezige kennis en ervaring over te dragen.
Employer branding (nadeel € 28.000 voor de jaren 2024, 2025 en 2026)
We gaan aan de slag met het opstellen en uitvoeren van een continu lopende employer branding campagne om zodoende een bijdrage te leveren aan het in kunnen vullen van (toekomstige) vacatures.
Aantrekkelijk werkgeverschap (secundaire arbeidsvoorwaarden) (structureel nadeel € 70.000 in 2024, oplopend maar € 80.000 in 2027)
Het verder optimaliseren van de secundaire arbeidsvoorwaarden draagt er aan bij dat we als werkgever aantrekkelijker zijn voor nieuwe en huidige medewerkers. Zodoende draagt het bij aan het op peil houden van de benodigde personele formatie om het beleid uit te kunnen voeren.
Overgaan op electrisch vervoer (nadeel € 12.000 in 2024)
Voor een uitgebreide onderbouwing wordt verwezen naar programma 3 onderdeel ‘overgaan op elektronisch vervoer’ bij de derde W-vraag. Voor het onderdeel aanschaf laadpalen bij het gemeentehuis is hiervoor € 12.000 opgenomen en valt onder taakveld overhead als onderdeel van het gemeentehuis.
Communicatie aardgasvrije wijken en netcongestie (nadeel structureel € 91.000 vanaf 2024)
Gemeenten hebben de regie gekregen in het wijkgericht en planmatig verduurzamen en aardgasvrij maken van de gebouwde omgeving. Hiervoor heeft u Transitievisie warmte vastgesteld. Deze visie werken wij in 2024 verder uit tot een overkoepelend plan voor aardgasvrije wijken waarin wordt aangegeven hoe onze aanpak eruit komt te zien (voorbereiding 2023). Hierin komt onze strategie te staan welke wijken en straten het eerst van het gas afgaan, wat dit betekent voor de inwoners en ondernemers en hoe wij hen daarbij ondersteunen. Een grote opgave met veel impact op de samenleving en daarom stellen wij dit plan samenspraak met hen op. Vervolgens wordt de uitvoering per wijk en straat opgepakt. Een nauwe samenwerking met Thius en de netbeheerders is hierbij van belang. Dit voorstel gaat specifiek over de communicatie die hierbij van wezenlijk belang is voor het slagen van de opgave.
Inzet stelpost formatie-uitbreiding (voordeel structureel € 160.000 voor 2024, oplopend naar € 240.000 in 2027)
Voorgesteld wordt een dekking door de stelpost Groei formatie n.a.v. groei gemeente vanaf 2026 te verlagen. Afgelopen jaar heeft de raad in de meerjarenbegroting een raming opgenomen voor het meegroeien van de ambtelijke organisatie met de groei van de gemeente. We constateren dat de gemeente nog altijd groeit, in 2022 is het aantal inwoners met meer toegenomen dan de 300 waarmee de gemeente in de jaren daarvoor gemiddeld groeide. Ook het aantal medewerkers dat benchmarkgemeenten gemiddeld inzetten is het afgelopen jaar gestegen.
Tegelijkertijd zien we – mede vanwege de dalende inkomsten van het Rijk - in het financieel perspectief op langere termijn de ruimte voor deze uitbreiding niet groeien, maar krimpen. Daarom rekenen we in deze kadernota alleen voor 2024 en 2025 met de 2 fte groei per jaar die in de meerjarenraming al was opgenomen. Voor 2024 wordt die 2 fte ingezet voor formatie-uitbreiding, voor 2025 is nog geen concrete invulling opgenomen. De raming voor 2026 verlagen we naar 1 fte en voor 2027 naar 0.
Wanneer dit knelpunten mocht opleveren, proberen we daarvoor oplossingen te bieden met tijdelijke dekking en wendbaarheid te organiseren met het wendbaarheidsbudget, dat voor de komende jaren geraamd blijft. Verder bevat deze kadernota een raming voor het versterken van het werkgeversmerk van Neder-Betuwe en een raming voor het optimaliseren van de secundaire arbeidsvoorwaarden.
Stelpost loonstijging (nadeel structureel € 648.000 in 2024 oplopend naar € 788.000 in 2027)
Als onderdeel van de uitwerking van de meicirculaire 2023 is de stelpost loonstijging als onderdeel van dit taakveld bijgewerkt. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de raadsinformatiebrief meicirculaire 2023.
Taakveld OZB woningen en niet-woningen (voordeel structureel van € 235.000 in 2024 oplopend naar € 635.000 in 2027)
Vanuit bestaand beleid is sprake van een jaarlijkse inflatie van 1% OZB stijging per jaar. Voorgesteld wordt de stijging 2024 incidenteel bij te stellen naar 0%. Dit betekent een incidenteel nadeel van € 50.000 voor het jaar 2024. Aangezien jaarschijf 2027 nu zichtbaar wordt is het voorstel de lijn van 1% inflatie jaarlijks ook voor deze nieuwe jaarschijf door te trekken. Dit betekent een structureel voordeel vanaf jaarschijf 2027 van € 50.000.
Daarnaast is vanuit het bestaand beleid sprake van een extra OZB opbrengst van structureel € 285.000 die grotendeel is veroorzaakt door achterstallige taxaties.
Vanuit de kadernota 2024 wordt een dekking toename Onroerende Zaak Belasting met inflatie van 2% per jaar vanaf 2025 voorgesteld. Om de financiële positie meerjarig sluitend te krijgen, stellen wij aan u voor om de toename van onze Onroerende Zaak Belasting vanaf 2025 weer te laten toenemen met het inflatiepercentage. Ook stellen wij u voor om de toename van het inflatiepercentage te maximeren aan 2%. Deze maatregel levert meerjarig dekking vanaf 2025 € 100.000, 2026 € 200.000 en 2027 € 300.000.
Per saldo betekent bovenstaande een structurele extra OZB opbrengst van € 285.000 vanwege achterstallige taxaties, aangevuld met 0% OZB stijging voor 2024 en vanaf 2025 jaarlijks een OZB stijging van 3% (1% vanuit bestaand beleid en aangevuld met 2% per jaar).
Taakveld Algemene uitkering gemeentefonds (voordeel structureel € 1.461.423 in 2024 oplopend naar € 1.487.928 in 2027)
Voor een uitgebreide toelichting verwijzen wij u naar de raadsinformatiebrief over de meicirculaire 2023. De toename van de algemene uitkering betreft een bedrag van € 1.461.423 in 2024 oplopend naar een bedrag van € 1.487.928 in 2027. Bij het bedrag van 2024 dient u rekening te houden met het bedrag dat vanuit de stelpost behoedzaamheid is ingezet ter hoogte van € 750.000. Dit kunt u ook terugzien in de raadsinformatiebrief meicirculaire 2023. In de stelpost Behoedzaamheid is nog alleen voor het jaar 2024 € 500.000 beschikbaar.
Taakveld overige baten en lasten (voordeel € 135.936 in 2024, € 72.786 in 2025, € 79.451 in 2026 en een nadeel van € 383.369 in 2027)
Realisatie Randweg Opheusden (structureel nadeel € 360.000 vanaf 2027)
Het bedrag van € 360.000 vanaf 2027 betreft de kapitaallasten en is vooralsnog gebaseerd op een investeringskrediet van € 12 miljoen. De realisatie Randweg Opheusden volgt logischerwijs op eerder genomen raadsbesluiten:
- Tracé besluit Randweg Opheusden, september 2020;
- Het vaststellen van het bestemmingsplan Randweg Opheusden, 17 februari 2022;
- Het beschikbaar stellen van een aanvullend Investeringskrediet voor het doen van aankopen grondverwerving randweg Opheusden
- De genoemde investering bedraagt alleen de weg. De kosten voor een gelijkvloerse spoorwegovergang, of tunnel, of brug, zijn nog niet in de investering opgenomen. Hierover zijn gesprekken met Prorail gaande
Update IHP (structureel nadeel € 300.000 vanaf 2027)
Het bedrag van € 300.000 vanaf 2027 betreft de kapitaallasten en is vooralsnog gebaseerd op een investeringskrediet van € 10 miljoen.
Op dit moment wordt het IHP geëvalueerd en geactualiseerd en er zijn nieuwe leerlingprognoses opgesteld. De algemene conclusie die op basis van de prognose getrokken kan worden, is dat de groei van het aantal leerlingen in de komende jaren zal aanhouden en bijvoorbeeld in Kesteren bovengemiddeld zal blijken.
In het oorspronkelijke IHP is een uitvoeringsplan toegevoegd: dit plan wordt vervolgd en zal op dit moment van schrijven van de actualisatie geen wijzigingen qua prioritering met zich meebrengen. Wel zal het zo zijn dat de prognoses aanleiding geven tot nader onderzoek hoe de huisvestingsbehoefte op de beschikbare huisvesting af te stemmen zodat de prioritering in het uitvoeringsplan daarop aangepast kan worden. Het kan dan ook betekenen dat projecten die al voorzien zijn in het oorspronkelijke IHP naar voren gehaald gaan worden. In november 2023 komen we bij u terug met een voorstel voor een aangepast uitvoeringsplan. Vooralsnog wordt uitgegaan van een investering die vanaf 2027 financieel effect heeft op de begroting.
Inzet stelpost beleidsvoornemens (voordeel € 715.936 in 2024, € 652.786 in 2025, € 659.451 in 2026 en € 1.056.631 in 2027)
Het betreft hier een dekkingsmaatregel zoals bij de kadernota 2024 is aangegeven ter dekking voor structurele lasten nieuw beleid vanaf 2024. Vanaf 2027 is de stelpost beleidsvoornemens na deze inzet niet meer aanwezig. Voor de jaren 2024 tot en met 2026 resteren nog incidentele middelen.
Stelpost prijsstijging 2024 (structureel nadeel € 580.000 in 2024 oplopend naar € 780.000 in 2027)
Als onderdeel van de uitwerking van de meicirculaire 2023 is de stelpost prijsstijging als onderdeel van dit taakveld bijgewerkt. Voor meer informatie verwijzen wij u naar de raadsinformatiebrief over de meicirculaire 2023.
Taakveld belastingen overig (structureel voordeel € 30.000 vanaf 2024)
Hogere inkomsten hondenbelasting (structureel voordeel € 30.000 vanaf 2024)
We constateren dat we meer inkomsten hebben uit de hondenbelasting dan begroot. Mogelijk is dit een neveneffect geweest van de coronapandemie waarin meer mensen meer thuis werkten? De hondenbelasting in 2023 was begroot op € 155.000. We verwachten dat we dit jaar bijna € 190.000 euro gaan ontvangen. Daarom ramen we structureel € 30.000 bij als te ontvangen hondenbelasting. We zetten de meeropbrengsten in voor een intensivering van ons honden(poep)beleid. Zie hiervoor de extra opgenomen lasten bij Programma 3 fysieke leefomgeving en dan specifiek taakveld verkeer en vervoer.
Taakveld treasury (structureel nadeel van € 92.087 in 2024, oplopend naar € 597.869 in 2027)
Hogere rentelasten (structureel nadeel van € 92.087 in 2024, oplopend naar € 597.869 in 2027)
Voor enkele forse toekomstige investeringen, denk daarbij aan Randweg Opheusden, VCOG Kesteren, uitbreiding Pantarijn en MFC Dodewaard, wijkt de interne rekenrente af op de actuele rente vanwege het afgelopen jaar fors toegenomen rentepercentage. Zodoende is uit de actualisatie van de financieringsbehoefte sprake van extra rentelasten meerjarig. Voor 2024 vooralsnog een beperkt bedrag van € 92.087, dat hierna fors oploopt naar € 597.869 in 2027. Voor een uitgebreide toelichting verwijzen wij u naar de paragraaf financiering.