Algemeen

Aan de raad van de gemeente Neder-Betuwe,

Hierbij bieden wij u de Begroting 2024 en de meerjarenraming 2025-2027 aan. In deze begroting staan onze beleidsvoornemens, met de financiële vertaling daarvan voor het jaar 2024 en een financiële doorkijk naar de jaren 2025 tot en met 2027.

De begroting is sluitend. Ondanks het feit dat wij geconfronteerd worden met hogere lasten, zoals de forse stijging van de rente, hebben wij in deze begroting ruimte gevonden om een aantal ambities en beleidsvoornemens uit de Kadernota 2024-2027 te vertalen. Zonder dat daarbij op dit moment ingrijpende bijstellingen in bestaand beleid nodig zijn. Ook de lastenstijging voor 2024 blijft beperkt. De onroerende zaakbelasting (OZB) stijgt niet ten opzichte van 2023.

We geven daarmee op volle kracht uitvoering aan het Coalitieakkoord Zorgzaam – Duurzaam – Koersvast! en leveren zo een belangrijke bijdrage aan onze maatschappelijke opgaven.

Wat is het financieel effect van deze begroting?
Het financiële perspectief dat in deze begroting is opgenomen voor 2024 tot en met 2027, is opgebouwd uit drie onderdelen:

1. Het geraamd resultaat van het bestaande beleid: de financiële doorvertaling van besluiten die de raad heeft genomen tot en met de Jaarstukken 2022;
2. Het nieuwe beleid conform kadernota: de financiële doorvertaling van besluiten die de raad heeft genomen door het vaststellen van de Kadernota 2024-2027;
3. Het nieuwe beleid na kadernota: de financiële gevolgen van ontwikkelingen die zich hebben voorgedaan na de vaststelling van de Kadernota 2024-2027.

Deze drie onderdelen tellen op tot het resultaat van deze begroting:

Een gedetailleerde toelichting op deze drie onderdelen is opgenomen in deel B van de Financiële begroting.

In artikel 189 van de Gemeentewet staat dat u als raad erop toeziet dat de begroting sluitend is: reëel en structureel in evenwicht. De begroting die wij u voorleggen, voldoet aan die wettelijke eis. De jaarschijf 2024 is structureel en reëel sluitend. De meerjarenraming is dat niet voor alle jaren. In 2026 zien wij op dit moment een tekort ontstaan, maar vanaf 2027 laat de financiële positie weer een overschot zien. We voldoen hiermee aan de eis voor regulier, repressief begrotingstoezicht.

In deze financiële positie is de septembercirculaire van het Gemeentefonds overigens nog niet verwerkt. Dat is gebruikelijk, deze verschijnt meestal op een te laat moment om die te kunnen verwerken in het meerjarig perspectief. We analyseren de effecten van deze circulaire en gaan ervan uit u die voor de begrotingsbehandeling ter informatie aan te kunnen bieden.

Uitwerking kadernota
De nu voorliggende begroting is een geactualiseerde en gedetailleerde uitwerking van de Kadernota 2024-2027. Het nieuwe beleid, waartoe u bij de kadernota heeft besloten, is hierin verwerkt. De onderwerpen die in de kadernota met een pro memorie raming waren opgenomen , zijn voor een deel uitgewerkt en opgenomen in deze begroting. In deze begroting zijn de volgende posten voorzien van een raming:

• Structurele borging van monitoring in het sociaal domein;
• Middelen voor de voortzetting van de pilot senioren huisbezoeken;
• Aanpak van hondenpoepoverlast;
• Differentiatie van het OZB-tarief;
• Baarhuisje Dalwegenseweg Opheusden.

Voor de eerste drie onderwerpen spreken wij in de periode 2024-2026 de stelpost beleidsvoornemens uit de Begroting 2023 aan. De extra lasten in verband met de aanpak van hondenpoepoverlast worden gecompenseerd door hogere verwachte legesopbrengsten. Het differentiëren van het OZB-tarief verloopt budgetneutraal. En ten aanzien van het Baarhuisje aan de Dalwagenseweg in Opheusden is inmiddels vast komen te staan dat het geen cultuur-historisch object betreft. Onderhoud en instandhouding kunnen worden bekostigd vanuit de bestaande onderhoudsmiddelen.

Voor de overige pm-posten uit de kadernota geldt dat deze op dit moment nog inhoudelijk en financieel worden uitgewerkt. Hiervoor leggen wij uw raad op een later moment een voorstel ter besluitvorming voor. Het gaat om de navolgende onderwerpen.

Motie Jeugd BOA verwerkt
Bij de vaststelling van de kadernota heeft uw raad een motie aangenomen om vanaf 2024 een bijzondere opsporingsambtenaar specifiek voor onze jeugd aan te stellen. Doel van deze jeugdboa is het vervullen van een sleutelrol tussen jongerenwerk, jeugdcoördinator enerzijds en de politie anderzijds. In 2024 wordt een jeugdboa met deze opdracht aangesteld. De kosten van een jeugd-boa bedragen op dit moment € 74.000 per jaar. We stellen uw raad voor deze lasten nu voor twee jaar in de begroting op (2024-2025) op te nemen en deze lasten te dekken uit de stelpost beleidsvoornemens. Medio 2024 evalueren we de inzet van de jeugd Boa.

Na de inzet van de stelpost beleidsvoornemens is op deze stelpost nog een bedrag van € 471.000 voor 2024, € 744.000 voor 2025 en € 397.000 voor 2026 beschikbaar.

Sluitende begroting zonder ingrijpende dekkingsmaatregelen
Om de begroting 2024 en de laatste jaarschijf van de meerjarenraming sluitend te kunnen presenteren, hebben wij uw raad in het kader van deze begroting geen ingrijpende dekkingsmaatregelen hoeven voor te stellen. Ter dekking van de jaarschijf 2027 wordt uw raad wel een aanvullende dekkingsmaatregel voorgesteld die wij hier graag nader uitlichten. Dit betreft het voorstel om de voorgenomen investeringen in het Integraal Huisvestingsprogramma (IHP) en de Rondweg Opheusden (deels) te dekken vanuit onze algemene reserve. Hiertoe zal, in lijn met de richtlijnen van het BBV, in 2027 een bedrag van € 10 mln. worden overgeheveld naar een bestemmingsreserve dekking kapitaallasten, die gedurende de afschrijvingsperiode vrijvalt ter dekking van de afschrijvingslasten van de investeringen. Dit levert vanaf 2027 een dekking op van 300.000 per jaar. Overigens is de exacte hoogte van de benodigde investeringen in het IHP en de Rondweg Opheusden op dit moment nog niet bekend. Onze huidige vermogenspositie en weerstandsvermogen laten bovenstaande werkwijze ruimschoots toe. Rekening houdend met de toekomstige onttrekking van dit bedrag uit de algemene reserve, bedraagt de weerstandsratio 1,3 vanaf 2026. Dat kwalificeert daarmee als voldoende.

Wat is er nieuw in deze begroting?
In de begroting van 2023 hebben we binnen de bestaande indeling een aantal kleine veranderingen doorgevoerd die de kwaliteit en de leesbaarheid van de begroting ten goede zijn gekomen. Binnen de begrotingsprogramma’s worden, net als voorgaande jaren, de eerste twee W-vragen ‘Wat willen we bereiken’ en ‘Wat gaan we daarvoor doen’ beantwoord.

In deze begroting zijn de ambities gelijk gebleven, maar zijn de doelstellingen en activiteiten geactualiseerd. De actualisatie heeft plaats gevonden plaats op een drietal elementen;

1. Onderwerpen uit de Kadernota 2024-2027 zijn toegevoegd onder de vermelding 'nieuw uit de kadernota' . Dat kunnen nieuwe beleidsdoelen zijn onder ‘Wat willen we bereiken’, nieuwe operationele doelen onder ‘Wat gaan we daarvoor doen’ of nieuwe activiteiten onder ‘Activiteiten voor 2024’.
2. Toevoegingen uit andere beleidsactualisaties in het afgelopen halfjaar.
   1. nieuwe beleidsdoelen zijn opgenomen onder ‘Wat willen we bereiken’ of nieuwe operationele doelen onder ‘Wat gaan we daarvoor doen’, onder de vermelding van 'nieuw uit...'
   2. inmiddels afgeronde of niet langer nagestreefde operationele doelen zijn voorzien van de vermelding 'afgerond'.

Daarnaast is gekeken naar de formuleringen van ambities en doelstellingen en zijn deze waar nodig aangescherpt ten opzichte van de formuleringen in de begroting 2023. Dit betreft verbeterde formuleringen of een verplaatsing van bijvoorbeeld doelstelling naar activiteit. Deze verbeteringen worden niet expliciet vermeld.

Tot slot
Ook in 2024 streven we ernaar samen met onze inwoners te zorgen voor het behoud van een schone, veilige en prettige leefomgeving, die kansen en voorzieningen biedt voor alle inwoners. Graag bouwen wij samen met uw raad verder aan een mooie toekomst voor Neder-Betuwe.

Het blijven echter onzekere tijden. We zien dat de gemeentefinanciën voortdurend onder druk staan om wat er momenteel om ons heen gebeurt. Macro-economische ontwikkelingen als de stijgende rente en de nog hoge inflatie, de voortdurende onzekerheid over het rijksbeleid met betrekking tot de financiering van gemeenten vanaf 2026, de oorlog in Oekraïne en de recente val van het kabinet, leiden tot forse onzekerheden, die ook van invloed zijn op het financieel perspectief en de onvoorspelbaarheid hiervan. We beschikken over een gezonde weerstandspositie om risico’s op te vangen doordat we in het verleden gezond financieel beleid hebben gevoerd. Daardoor kunnen we nu blijven investeren in onze gemeente. Maar voor 2026 en verder moeten we bezien hoe met name de ontwikkelingen rondom het gemeentefonds, de bekostiging van het sociaal domein en de nadere uitwerking van de Hervormingsagenda jeugd, uit gaan pakken.

De gesprekken hierover tussen het inmiddels demissionaire kabinet en gemeenten verlopen uiterst moeizaam. Dit heeft de VNG er onlangs toe bewogen om gemeenten het advies te geven om vanaf 2026 een niet-sluitende meerjarenraming te presenteren. Dit laatste past naar het oordeel van het college niet bij het voor onze gemeente gebruikelijke degelijke financieel beleid. Maar de onzekerheid is groot en wij erkennen dat niet valt uit te sluiten dat er op enig moment een bijstelling van de doelen en ambities noodzakelijk kan zijn om ook in de toekomst financieel gezond te blijven. Wij houden vanzelfsprekend de vinger aan de pols en volgen de ontwikkelingen met aandacht. Via de reguliere P&C cyclus wordt uw raad hierover geïnformeerd.

Wij zien uit naar de raadsbehandeling van deze begroting. Uw raad mag zich in het werk gesteund weten door het besef dat velen u wijsheid toewensen en met ons bidden om kracht en Gods zegen voor u.

Het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Neder-Betuwe,

De secretaris,   De burgemeester,

Gerrit Stam              Jan Kottelenberg